Sanal Gerçeklik Terapisi Nedir?
Sanal gerçeklik terapisi özel olarak tasarlanmış 3 boyutlu ortamlara kişilerin maruz bırakılarak korku ve kaygı durumlarının kontrollü bir şekilde tetiklenmesine olanak sunulan bir psikolojik terapi yöntemidir. Sanal gerçeklik terapisi, özünde bilindik psikolojik terapi yöntemlerinin kullanıldığı ama maruz bırakmayı mümkün hale getiren bir terapi çeşididir.
Sanal gerçeklik terapisi güçlü bir psikolojik müdahale biçimidir. Başta Avrupa ve ABD’de olmak üzere saygın birçok üniversitede araştırma enstitüleri kurularak konu üzerine bilimsel çalışmalar yapılmaktadır. Birçok hastanın kaygı bozukluğu tedavisinde, destekleyici bir yöntem olarak başarılı sonuçlar vermektedir. İlk uygulamalar ABD de savaş gazisi askerlerin travma tedavisinde kullanılmış, alınan başarılı sonuçlar diğer kaygı bozukluklarında da, tedavi ortamlarının gelişmesine sebep olmuştur. Teknolojinin ilerlemesi ile birlikte, artık terapistlerin kullanımına uygun yazılımlar üretilmiştir. Yazılım, psikoterapistler için üretilmiş, üç boyutlu görüntülerden oluşmakta; donanım ise cep telefonu, herhangi bir bilgisayar ve VR gözlük ile sağlanmaktadır.
Sanal gerçeklik terapisinin uygulamaları şunları içerir:
Fobiler: Tetikleyicilere karşı duyarsızlaştırma bir psikoterapistin desteğiyle simüle edilmiş bir yardım ortamı aracılığıyla sağlanır. Bu ortam ilgili fobi tipine özel geliştirilmiş 3 boyutlu bir alandır ve kişi duruma aşamalı ve kontrollü olarak maruz bırakılır. Uçak fobisi, yükseklik fobisi, kedi/köpek fobisi, kapalı alan fobisi, yükseklik fobisi, iğne fobisi başlıca öne çıkan uygulanabilir fobilerdir.
Fizik tedavi: Sanal gerçeklik uygulamaları, çeşitli engeller ve yaralanmalardan iyileşme konusunda yardımcı olmak için tasarlanan hareketlerde kişileri eğitmek için kullanılabilir. Örnekler arasında protez eğitimi, tekrarlayan stres yaralanmaları (RSI) ve diğer fiziksel travmaların iyileşmesi sayılabilir.
Darbeler: VR eğitiminin, kullanıcıların sanal olarak gerçekleştirdiği faaliyetlerle ilişkili nöronları uyararak, inme ve diğer fiziksel travmalardan iyileşme konusunda yardımcı olduğu kanıtlanmıştır. Sonuç olarak, hasta kaybedilen işlevselliği yeniden kazanabilir.
Parapleji: VR terapisini ve donanım cihazlarını içeren projeler katılımcıların bir dereceye kadar his ve kas komutunu yeniden kazanabildiklerini tespit etti. İlk hedef, katılımcılara hayatlarında daha fazla kontrol duygusu kazandırmaktı, ancak 10 ayın sonunda, VR terapisinin nörobilişsel öğrenme etkisi nedeniyle bazı hareketleri başlatabiliyorlardı.
Spor eğitimi: Sanal gerçeklik yazılımı, oyuncuların fiziksel yorgunluk ve yaralanma potansiyeli olmaksızın eğitim faaliyetlerini ve “pratiğini” tecrübe etmelerini sağlar.
Stres ve endişe: VR kılavuzlu meditasyonlar, kullanıcı için terapötik bir gerçek dünya deneyimini daha yakından kopyalayan ve dolayısıyla daha derin bir etkiye sahip olan etkileyici bir ortam sağlar.
Sanal Gerçeklik Terapisi Fobilerde Etkili Midir?
Geleneksel yöntemlere kıyasla, terapide sanal gerçeklik kullanımının, maliyet, süre ve "bulunma hissi" açılarından daha etkili olduğu tespit edilmiştir. Terapide sanal gerçekliğin kullanılması tedavinin gerçekliği ve etkisinden hiçbir şey kaybettirmez çünkü, fobisi olan kişilerin tepkilerinin şiddeti ve endişe seviyeleri, fobinin kaynağının ne kadar gerçek olduğuyla ilgili değil. Özellikle toplum içinde konuşma yapma gibi durumlarda dinleyici bulmak ve alıştırma deneylerini gerçekleştirmek zor olabilir. İzleniyor iken bir eylemi gerçekleştirme veya pazarlık yapma gibi konular sanal gerçeklikte kolayca ele alınabilir. Alıştırma süresi istenildiği kadar uzatılabilir veya kısaltılabilir. Anksiyete kaynağı olan durum, terapi ortamında sanal olarak yaratılır. Gerçek hayatta alıştırmadan farklı olarak sanal gerçeklikte uyaran terapist tarafından ayarlanabilir
Sanal Gerçeklik Terapisi Yararları
Sanal gerçeklik terapisinin faydalarından bazıları şunlardır:
Hastanın tedaviyi bu korkuya ve yarattığı anksiyete haline maruz kalmadan denemesine izin vermek. Mesela uçuşla ilgili bir fobi durumunda, bir kişinin ofis ortamında korkularını gözden geçirmeye karar vermesi, onların fiziksel olarak duygusal bir tepki getireceği yere gitmeye zorlamaktan daha kolaydır.
Fobiyi ve/veya tetikleyicilerini gerçek bir yere seyahat etmek için zaman ayırmadan deneyimlemek. Uçuş fobisi için, tetikleyicilerinize birkaç küçük pozlama için birçok kez havaalanına gitmek yerine sadece bir sandalyede oturursunuz.
Mahremiyet: Bildiğiniz birisine ya da bir kamu alanında üzülmekte olan birine girerek potansiyel utançla karşı karşıya kalmanız gerekmez.
Terapist durumu dikkatli bir şekilde kontrol edebilir, yani asansörlerden veya uçaklardan korkuyorsanız, bir tanesine girmeniz gerekmez. Sanal gerçeklik terapisi, bir yerdeymişsiniz gibi hissetmenizi sağlar, ancak gerçekten korku belirtilerinin arttığı noktada terapist programı durdurabilir.
Terapi daha gerçekçidir, çünkü bir yerlere gidebilir veya normalde yapamayacağınız şeyleri deneyimleyebilirsiniz (örneğin, uçak fobi terapinizin bir parçası olarak uçağa binip inemezsiniz). Bununla birlikte, gerçek yaşam ortamından çok daha güvenlidir ve ilgili riski en aza indirir.
Sanal gerçeklik terapisi seansları, terapi için gerçek bir siteyi ziyaret etmenizi gerektirenlerden daha kısadır (yani, terapistin ofisinden havaalanına uçan senaryo korkumuz için seyahat süresi yoktur.)
Seanslar, hastanın fobilerinin o kısmını fethedene ve başka bir faza geçmeye hazır olana kadar birkaç kez tekrarlanabilir.
Çalışmalar, bu tedavinin zaman içinde gerçek yaşama olumlu etkisine dair harika bir sicili olduğunu göstermektedir. Sanal gerçeklik terapisi, hem çocuklar hem de yetişkinler için TSSB (travma sonrası stres bozukluğu), sosyal anksiyete, panik bozukluğu, anksiyete bozukluğu, OKB (obsesif kompulsif bozukluk) ve fobileri tedavi etmede başarılı olmuştur. Ayrıca okul fobisi veya uyku korkusu gibi fobilerden muzdarip çocukların tedavisi için çok etkili bir araçtır.
Sanal Gerçeklik Terapisi ve BDT
Sanal Gerçeklik Terapisi BDT ile birlikte çalışabilir
Sanal Gerçeklik Terapisi ve BDT (Bilişsel Davranış Terapisi), fobilerin üstesinden gelmelerine yardımcı olmak için birlikte kullanılabilecek iki tedavi şeklidir. Teknikler, kişinin hoş olmayan hissetmesine neden olan uyaranlara uzun süreli maruz kalmayı ve olumsuz düşünce modellerini verimli olanlarla değiştirmesine yardımcı olmayı içerir. Bir kişi trene binmekten korkarsa, trene binmeye zorlandıkları bir ortama yerleştirilirler. Daha sonra trenle ilgili korkularına karşı çıkarak onları ele almaya başlarlar. Bu çatışmalar, gerçek tren istasyonunda olduğu gibi sanal gerçeklikte de ortaya çıkar. Kişinin terapisti mevcut ve maruz kalma sürecinde destekleyici olabilirler.
Sanal Gerçeklik Terapisi Çalışma Alanları
